Soçi mutabakatını çiğneyen, ateşkes çağrılarını yok sayan Moskova destekli Şam’ın, İdlib’e varil bombalı saldırılarında son 48 saatte 39 sivil can verdi. Dünya, gözlerinin önünde gerçekleşen soykırıma sessiz kalırken askerlerine yönelik saldırıyı gerekçeye dönüştüren rejimin 9 yıllık iç savaşın en büyük katliamı için hazırlık yaptığı belirtildi.
Türkiye’nin girişimiyle Rusya ile sağlanan son ateşkes anlaşması da çöktü. İdlib’e sığına 3 milyona yakın sivil için kırmız alarm durumu verildi. Rusya deseğiyle bu kez Halep üzerinden saldırılarını yoğunlaştıran Şam güçleri Rusya’nın da desteği ile kara harekatına hazırlanıyor. Günlerdir sürdürülen orta şiddetteki saldırlar önceki günden itibaren ağır hava saldırılarına dönüştü. Sadece dün sabah Rusya’nın İdlib Gerginliği Azaltma Bölgesi’ne gece geç saatlerden bu yana düzenlediği saldırılarda 8, son iki günde ise toplam 39 sivil öldü.
Muhaliflere ait uçak gözlemevine göre, Rus savaş uçakları, gece geç saatlerden bu yana İdlib’in güneyindeki Serakib ilçesi ile Tel Debis, Cuzef, Ernebe ve Tel Nebi Eyyüp köylerine, Halep’in batı ve güney kırsalındaki İkarda, Leyramon ve Raşidin bölgelerine, Han Tuman beldesi, Keferhamra ve Halsa köylerine hava saldırısı düzenledi. Sivil Savunma (Beyaz Baretliler) kaynaklarına göre, Ernebe’de aynı aileden 2’si çocuk 1’i kadın toplam 3 ve Serakib’de 5 olmak üzere, toplam 9 sivil hayatını kaybetti. Saldırılar devam ettiği için ölü sayısının artmasından endişe ediliyor. Son iki günde yapılan saldırılarda ölen sivillerin sayısı ise 39’u buldu.
Bu arada, Suriye ordusu ve İran destekli gruplardan oluşan rejim güçleri ile Rusya’nın saldırılarından kaçan sivillerin, İdlib’ten Türkiye sınırı hattı yakınlarına göçü sürüyor. İdlib’in güney ve güneydoğusu ile Halep’in batı ve güneyindeki yerleşimlerinden Kasım 2019’dan itibaren yaklaşık 450 bin sivil yerinden edildi.
Rusya Savunma Bakanlığı, Suriye’nin İdlib bölgesinde 9 Ocak’ta saat 14.00’ten itibaren ateşkes uygulamasının başladığını ileri sürmüştü. Ancak rejim ve İran destekli terörist gruplar kara saldırılarına devam etmişti. Türkiye Milli Savunma Bakanlığı ise İstanbul’da 8 Ocak’ta düzenlenen Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin zirvesinde, Libya ve İdlib’de ateşkes ilan edilmesi kararı alındığını ve taraflara bu yönde çağrı yapıldığını, 12 Ocak’ta 00.01’den itibaren ateşkes uygulamasının başladığını açıklamıştı.
Suriye’nin kuzeybatısındaki İdlib ili neredeyse iç savaşın başından bu yana muhaliflerin ve rejim karşıtı silahlı grupların kalesi niteliğinde bulunuyor. İç göçle nüfusu 4 milyona ulaşan İdlib’in merkezi, 2015’te muhaliflerin kontrolüne geçti. İdlib, rejimin en yoğun hedef aldığı bölgelerin başında geliyor.
Türkiye, Rusya ve İran’ın katıldığı, 4-5 Mayıs 2017’deki Astana toplantısında, İdlib ili ve komşu illerin bazı bölgeleri, Humus ilinin kuzeyi, başkent Şam’daki Doğu Guta ile ülkenin güney bölgeleri olmak üzere 4 “gerginliği azaltma bölgesi” oluşturuldu. Ancak rejim ve İran destekli milisler, ateşkes ilan edilerek durumun muhafaza edilmesinin kararlaştırıldığı 4 bölgeden İdlib hariç kalanları Rusya’nın hava desteği sayesinde ele geçirdi. Saldırılardan kaçan yüz binlerce sivil, Türkiye sınırına yakın kesimlere göç etti. Rusya’nın, Türkiye’yle 17 Eylül 2018’de vardığı Soçi mutabakatından bir süre sonra da saldırılar devam etti. İdlib Gerginliği Azaltma Bölgesi’ni hedef alan Rusya, rejim ve İran destekli milisler, 2019 başından bu yana Türkiye sınırı yakınlarına, yaklaşık 1 milyon 300 bin sivilin göç etmesine sebep oldu. Bombardımanlarda bin 600’den fazla sivil can verdi.
36 BİN EVSİZ DAHA
Suriye ordusu ve Rusya’nın, Halep’in İdlib Gerginliği Azaltma Bölgesi sınırları içerisinde kalan batı ve güney kırsalına yoğun saldırıları nedeniyle son 2 günde yaklaşık 36 bin sivil daha yerinden edilirken, son 2,5 ayda göçe zorlanan sivillerin sayısı 450 bini buldu. Saldırılar sonucunda, son 2 günde 11 bin 691 aileden oluşan 36 bin 7 sivil daha evsiz kaldı. Yerinden edilenlerin büyük kısmı Türkiye sınırı hattındaki kamplar bölgesine gelirken bir kısmı da, Fırat Kalkanı ve Zeytin Dalı Harekatı bölgesine sığınıyor. İdlib’deki kampların dolması, yeni çadır kurulacak alan ile altyapının bulunmaması ve yardımların azalması nedeniyle binlerce sivil, sığınacak yer bulmakta güçlük çekiyor. Saldırılardan kaçarak evsiz kalan ve temek yaşam malzemelerini yemin etmekte zorlanan binlerce aile, yardım bekliyor.
AB’DEN ACİL ATEŞKES ÇAĞRISI
Avrupa Birliği (AB), Beşşar Esed rejimi ve destekçilerine, İdlib’de sivillere yönelik saldırıları durdurmaları çağrısında bulundu. AB Komisyonu Sözcüsü Peter Stano, yaptığı yazılı açıklamada, Suriye’nin kuzey batısında rejim güçleri ve müttefiklerinin son günlerdeki saldırılarında çoğu kadın ve çocuk olmak üzere 35 kişinin yaşamını yitirdiğini, ateşkesin yeniden bozulduğunu ve bölgede 350 bin sivilin yerinden olduğunu belirtti. Stano, İdlib’de sivilleri hedef alan hava saldırıları ve bombalamaları “kabul edilemez” olarak nitelendirerek, bu saldırılara son verilmesi çağrısında bulundu. “AB, söz konusu şiddetli saldırılar devam ettiği müddetçe Esed rejimine yönelik yaptırımları sürdürecektir.” ifadelerini kullanan Stano, insani yardım koridorlarının oluşturulmasının önemine işaret etti.
RUSYA VE ABD ARASINDA KARADA İT DALAŞI
ABD Öncülüğündeki DEAŞ Karşıtı Koalisyon Komutan Yardımcısı Tümgeneral Alex Grynkewich, Rus ve Amerikan askerleri arasında Suriye’nin Haseke ilinde yaşanan gerginliğe ilişkin Rusya’nın ABD’yi Suriye’de sürekli test ettiğini söyledi. Irak ve Suriye’de IŞİD ile mücadelenin devam ettiğini belirten ABD’li komutan, örgütün yeniden toparlanmaya çalıştığını öne sürdü. Bölgede Rusya ile koalisyon kuvvetleri arasında Haseke’de yaşanan küçük çaplı çatışmalara değinen Grynkewich, son zamanlarda bölgede olmadığını ifade ederek, bu konuda detay vermekten kaçındı. ABD’li Tümgeneral, Rusya ile Suriye’de birçok noktada karşı karşıya geldiklerini ve Rusya’nın ABD kuvvetlerinden uzak durması çağrısını yenilediklerini ifade etti. “Rusya sizi orada test mi ediyor” sorusuna ise Grynkewich, “Rusların (Suriye’de) bizi her zaman test ettiklerini düşünüyorum.” diye karşılık verdi. Suriye’nin kuzeydoğusunda YPG kontrolündeki bölgelerde varlık gösteren ABD askerleri, Haseke ilindeki petrol sahasına ulaşmak isteyen Rus askerlerini yolunu keserek, bölgeye ulaşmalarını engellemişti. ABD askerleri Rümeylan yakınlarındaki Cul Ağı beldesinde, petrol sahasının bulunduğu bölgeye doğru giden Rus devriyesinin yolunu kesmiş, Rus devriyesinden dönmesini istemesi üzerine, taraflar arasında kısa süreli gerginlik yaşanmıştı.
AA/REUTERS