Rusya ve Çin'in süresi dolan proğramın uzatılması ile ilgili toplantıyı Aralık 2019'da veto etmiş ancak BMGK yardım faaliyetlerinin 6 ay daha aynı kapılardan sürdürülmesine karar vermişti.
Almanya ve Belçika tarafından hazırlanarak genel kurula sunulan yeni takvim 13 üye ülke tarafından onaylanırken Rusya ve Çin engeline takıldı.
Tasarıların kabulü için 5 Bm daimi üyesinden (ABD, Rusya, Fransa, İngiltere, Çin) veto etmemesi ve toplam 15 üyeden 9'unun onayı gerekiyor.
Almanya, tasarının tüm üye ülkelere danışılarak hazırlandığını ve vetonun kabul edilemez olduğunu söyledi.
Rusya kapının teke düşürülmesini istedi
Çin'le birlikte proğramın devamını veto eden Rusya Suriye'ye açılan kapının teke düşürülmesi için BM'ye yeni bir teklif sundu. Ancak 6 aylık uzatma ve tek kapıdan geçiş sağlama içerikli teklifte reddedildi.
Daha önce yardımlar 4 sınır kapısından ulaştırılıyordu
2019 sonunda yine Almanya ve Belçika'nın hazırladığı tasarıda, 2014'ten bu yana Ürdün ve Irak üzerinden de gelen, yani toplam 4 sınır kapısı kullanılarak ulaştırılan yardımların 3 sınır kapısından (Türkiye'deki iki kapı ve Irak'taki sınırdan) geçirilmesi öngörülüyordu.
Ürdün'den zaten 2018'den bu yana pratikte yardım ulaştırılmıyordu.
Rusya ve Çin'in geçen yılın sonundaki vetosuyla, Irak sınırı da devre dışı bırakıldı ve 2 sınır kapısından geçirilmesine karar verildi. Yılın başından bu yana yardımlar sadece Türkiye'nin Hatay kentindeki Cilvegözü Sınır Kapısı'ndan İdlib'e ve Kilis'teki Öncüpınar Sınır Kapısı'ndan Azez'e gönderiliyor, buradan ihtiyaç sahibi Suriyelilere ulaştırılıyordu.
Rusya, 10 Temmuz itibarıyla sadece Cilvegözü Sınır Kapısı'nın kullanılmasını talep ediyor.
Cilvegözü Sınır Kapısı'nın Suriye tarafı muhaliflerin kontrolünde, birkaç kez de saldırıların hedefi oldu
Şam yönetiminin ve Devlet Başkanı Beşar Esad'ın en büyük destekçilerinden olan Rusya, bu kararın Suriye devletinin egemenlik haklarına aykırı olduğunu savunuyor.
Cilvegözü ve Öncüpınar Sınır Kapılarının Suriye tarafında kontrol, Türkiye'nin destek verdiği muhalif gruplarda.
Uluslararası yardım kuruluşları ise, özellikle koronavirüs salgını döneminde Suriye'nin kuzeyinde çadırlarda yaşayan 3 milyona yakın kişinin acil yardıma ihtiyacı olduğu ve İdlib'deki 2 milyondan fazla kişinin BM'nin gıda yardımına muhtaç olduğu konusunda uyarılarda bulunuyor.
ABD'nin BM Temsilcisi Kelly Craft, salı günü yapılan oylamada tasarıyı destekleyen üye ülkeler için "Kötülüğün karşısındaki iyiler" ifadesini kullandı:
"Burada milyonlarca Suriyeli için ölmek ve yaşamak arasındaki farktan bahsediyoruz. Konsey üyeleri iki sınır kapısının da açık kalması için bastırmalı. Rusya ve Çin, sınır ötesi tüm insani yardımları durdurarak Esad yönetimini ayakta tutmaya çalışıyor."
Çin'den ilginç kapı yorumu
Çin Büyükelçisi, Suriye'nin içindeki diğer bölgelerden de İdlib ve Azez'in bağlı olduğu Halep vilayetlerine ulaşılabildiğini; bu sebeple iki sınır kapısına artık gerek kalmadığını söylüyor.
2011'de iç savaşın başlamasından bu yana 14 kez Suriye ile ilgili BMGK tasarılarında veto hakkını kullanan Rusya, uzun vadede kademeli olarak bu programın kaldırılmasını ve Şam yönetimini de kapsayan farklı bir uygulamanın başlamasını talep ediyor. İnsani yardımların Esad yönetiminin kontrolünden ve denetiminden geçmeden ulaştırılmasına karşı çıkıyor.
Çin de yardımların Suriye devleti eliyle dağıtılmasını talep ediyor. Çin'in BM Temsilcisi Zhang Jun, Suriye'ye yönelik ABD ve Avrupa Birliği yaptırımlarını eleştirerek, 'insani krize aslında bu yaptırımların sebep olduğunu' söyledi ve kaldırılması çağrısı yaptı. Rusya'nın BM Temsilcisi Vassily Nebenzia ise "Suriye'deki insani durum çok büyük ölçüde düzeldi. Bunun görülmesi lazım. Tasarının kabul edilmemesiyle ilgili suçu bize atmaya kalkmayın" dedi.
Rezil bir durum
Uluslararası Af Örgütü'nün BM ofisinin başındaki Sherine Tadros, iki sınır kapısının kullanılmaya devam etmesinin önemini anlatmanın 'imkansız' olduğunu belirtti:
"Milyonlarca Suriyeli için bu sınır kapıları, aç kalmak veya yiyecek bir şeyler bulmak arasındaki ayrım kadar önemli. Hastanelerin de hayat kurtarmak için yeterli malzemeye ulaşmaları demek. Bu sebeple Rusya ve Çin'in veto yetkisini kötüye kullanmaları hem çok tehlikeli hem de rezil bir durum."
Uluslararası Kurtarma Komitesi (IRC) de Rusya ve Çin'in salı günkü vetosunu kınadı. IRC Başkanı David Miliband, yazılı açıklamasında "Gıdaya, sağlık malzemelerine, aşılara ve solunum cihazlarına erişimin engellenmesi hiçbir zaman kabul edilemez ancak Covid-19 salgını döneminde, daha da güçlü şekilde kınanması gerekiyor." ifadelerini kullandı.
İnsan Hakları için Doktorlar (PHR) da bir açıklama yaparak "Sınır ötesi yardım mekanizması, milyonlarca Suriyeliye yardım götürmek için en etkili yöntem. Bu yardımlar olmazsa siviller, insanlığa karşı suç ve savaş suçları işleyerek ülkedeki insani krizi daha da derinleştiren Suriye hükümetinin insafına kalmış olacak. BMGK'nın kuzeybatı Suriye'ye yardım programının iki sınır kapısından devam etmesini sağlaması; hayatlarını sürdürmek için bu yardımlardan başka bir kaynağı olmayan 4 milyon Suriyelinin hayatlarını sürdürmesi için kritik önemde." dedi.