Şam Kırsalı’nın güneyinde yer alan Seyyide Zeyneb bölgesindeki genel atmosfer, Tahran’a bağlı milis unsurlarının asker üniformalarının bölgenin sokaklarında gözden kaybolmasına ve halihazırda ziyaretçi sayısının az olmasına rağmen artık bir “İran bölgesi” izlenimi veriyor.

Bölgenin kuzey girişinde yıllardır bölge ve Şam vatandaşları tarafından ‘Huceyre Kavşağı’ (Huceyre kasabasına atıfla) ismiyle bilinen kavşağa yeni konulan ve üzerinde “Seyyide Zeyneb Kavşağı” yazılı yeşil tabela dikkat çekiyor.

Arapça ve Farsça tabelalar

Şehir merkezine daha fazla yaklaşınca, etrafı büyük beton bloklarla çevrili Seyyide Zeyneb Türbesi görünüyor. Türbenin üzerinde Arapça ve Farsça dillerinde ibarelerin yer aldığı çok sayıda tabelanın yanı sıra İran milislerinin ve destek verdiği silahlı grupların sembolleri ve Suriye savaşında ölen unsurlarının fotoğrafları mevcut. Ayrıca türbenin çevresinde çok sayıda güvenlik kamerası yerleştirildiğini ve İran destekçilerinin önemli gün ve haftalarında dalgalandırdığı flamalardan çokça görmek mümkün.

Ana yolların üzerinde ve ticaret merkezlerinde yer alan süpermarket, hazır giyim, mobilya mağazaları ve eczanelerdeki tabelalar ile hazır yiyeceklerin üzerindeki ambalajlarda çoğu İran’a has isimler açıkça görülebiliyor. Bölgedeki birçok büyük apartman, yüksek maliyetli restorasyon çalışmalarının ardından İran’a ait isimler verilerek otele dönüştürülmüş durumda.

İranlı milis komutanları çok sayıda gayrimenkul aldı

Şarku’l Avsat’a konuşan bölgedeki kaynaklar, savaş yıllarında İranlılar ile bölgedeki milis komutanların çok sayıda gayrimenkul alımı gerçekleştirdiğini belirterek, “Burada artık 40 ila 50 otel var. Hepsi onların. Ayrıca çok sayıda ticaret merkezi ve küçük evler aldılar. Bölgeyi yuttular. Bölge sakinleri onlara güç yetiremez” ifadelerini kullandılar.

Şarku’l Avsat’a daha önce açıklamada bulunan bir ekonomi uzmanı, “İran son 4 yılda, Devrim Muhafızları Ordusu ile irtibatlı İran bankaları, emlakçı ve gayrimenkul kurumlarından oluşan ağ üzerinden emlak piyasasını ele geçirdi. İran, Suriye’de gayrimenkul almak isteyenlere büyük krediler ve avantajlar sundu ve böylece İranlılar, müteahhitler, iş insanları ve milis unsurlar Eski Şam’ın El-İmare, El-Cure ve Hristiyanlara ait Bab Tuma mahallesi gibi birçok stratejik bölgede binlerce ev ve gayrimenkul sahibi oldular. Ticaret alanında, İran’ın Şam Büyükelçiliği, Kalide, El-İvan, Asya, Uluslararası Şam, Venice ve Petra otellerinin mülkiyet haklarını  satın aldı, Petra’nın adını Semiramis Otel diye değiştirdi. İran Büyükelçiliği ayrıca Şam Kırsalı’ndaki ev ve arazilerin yanı sıra Er-Razi Hastanesi’nin arkasındaki büyük bir alanı konut sitesi inşası için aldı” ifadelerini kullanmıştı.

Köklü isim ve semboller değişiyor

Seyyide Zeyneb bölgesindeki ana yollara, Suriye’nin ulusal sembollerinden veya coğrafi bölgelerinden ilhamla verilen köklü isimler, İran’ın bölgeye hakim olma projesine uygun olarak mezhepçi sembollerden ilham alan isimlerle değiştirildi.

Bu değişikliklere örnek olarak, Seyyide Zeyneb’in batısında bölgedeki en önemli ticaret pazarlardan biri olan Et-Tin Sokağı’nın adı Hura Sokağı diye değiştirilirken, bölgenin batısındaki ticaret pazarına El-Fatımiyye adı verildi. Pehman Sokağı’nın adı ise Farsça kökenli olması dolayısıyla aynı kaldı.

Muhalif Şam internet sitesi, geçen günlerde yayınladığı bir haberde şu ifadelere yer verdi: “İranlı gruplar Seyyide Zeyneb bölgesindeki yol ayrımı ve kavşakları yenileme projesini hayata geçirerek, bölgedeki projeleri kapsamında bunlara yeni isimler verdiler. Devrim Muhafızları Ordusu tarafından Suriye’de görevlendirilen bir ekip, rejimin üst düzey makamlarından Kabr es-Sit bölgesinden Seyyide Zeyneb kentine kadar yeniden isimlendirme yapmak için gerekli izinleri aldı.”

İran, Suriye’de neredeyse onuncu yılını tamamlayacak olan savaşın patlak vermesinden önce de Seyyide Zeyneb Türbesi’nin bulunması nedeniyle Şam’ın 7 kilometre güneyindeki Seyyide Zeyneb bölgesini ana karargahı olarak belirlemişti. Seyyide Zeyneb Türbesi’ne, İran, Irak, Lübnan, Afganistan ve Pakistan’dan binlerce Şii ziyaretçi akın ediyordu.

Türbe koruma İran'ın ilk giriş gerekçesi oldu 

İran, Suriye’deki savaşın başından bu yana “Türbeyi savunma” meselesini, İran ve dünyanın diğer bölgelerindeki militanları çekme bahanesi olarak kullandı ki böylece İranlı, yerel, yabancı ve Tahran’a bağlı milisler Suriye’de konuşlanabildi. Suriye’de halihazırda bu milis grupların sayısı 50’yi geçerken, bunlara bağlı militanların sayısı 60 binin üzerinde. İranlı askeri uzmanların

kontrolündeki militanlar, Tahran’ın, Şam Kırsalı’ndaki nüfuzunu daha da artırarak burayı Beyrut’ta bulunan Güney Banliyösü’ne dönüştürme stratejisini uygulamaya çalışıyorlar. Ancak Rusya tüm gücüyle buna engel olmaya çalışıyor.

Savaş yılları boyunca Seyyide Zeyneb bölgesinde çok sayıda İranlı ve İran destekli milis konuşlanmıştı. Bölgenin sokaklarında askeri üniforma giyen bu unsurların varlığı yoğun ve açık bir şekilde görülebiliyordu.

Askeri üniformalar nerede?

Fakat halihazırda bölgedeki görüntü tamamen farklı. Zira bölgedeki sokaklarda askeri üniforma giyen İranlı milis unsurların görüntüsü bütünüyle ortadan kalkmış durumda. Aynı şekilde Tahran destekli diğer milis unsurlar da bölgede görülmüyor. Yalnızca Seyyide Zeyneb Türbesi’nin çevresine ve bazı ana yol ve pazarların girişine kurulan kontrol noktalarında az sayıda askeri üniforma giyen unsurları mevcut ancak bu unsurların Suriye güvenlik teşkilatına mensup oldukları görülüyor. Zira insanlarla olan diyaloglarında kendi lehçeleriyle konuşmaları bunun açıkça göstergesi. Ayrıca bu güvenlik noktalarına sadece ülkenin ulusal bayrağı ve Devlet Başkanı Beşşar Esed’in fotoğrafları asılı.

Şarku’l Avsat’a konuşan bölge sakinlerinden M.N, “Onların (İranlı milislerin) yollarda görünmemeleri bölgede olmadıkları anlamına gelmiyor. Onlara aramızda yaşıyorlar. Birçok karargahları var ve buralara günlük olarak geliyorlar” ifadesin kullandı. Şam Uluslararası Havaalanı karayolunun içinden geçtiği Şam’ın güney bölgesi, İran’ın askeri nüfuz bölgesi olarak biliniyor. İsrail, 2018’den bu yana 28’i Şam Kırsalı’nda olmak üzere Suriye’de 79 İran askeri mevkisini hedef aldı. Bu saldırıların en büyüğü ise Havaalanı yolu çevresinde İran’a ait bir askeri mevkiye düzenlendi.

İran, Irak ve Lübnan'dan geliyorlar

İran, Irak ve Lübnan’dan gelen ‘ziyaretçi’ kafileleri, Seyyide Zeyneb bölgesindeki sokakları ve çarşıları dolduruyor. Arap ve yabancı ülkelerden gelen ‘ziyaretçi’ sayısı ise oldukça az. Bunun sebebi muhtemelen Ekim ayında yapılan Erbain törenlerinde olduğu gibi halihazırda Şii törenlerin olmamasından kaynaklanıyor. Zira İran merkezli Arapça yayın yapan El Alem televizyonun yayınladığı fotoğraflarda ve sosyal medyadaki aktivistlerin paylaştığı videolarda siyah elbiseli kadın, erkek, genç ve çocuklardan oluşan grubun başkentin güneyindeki Havaalanı Yolu’nda ellerinde flamalarla birlikte Seyyide Zeyneb Türbesi istikametinde yürüdükleri görülüyor.

Şarkul Avsat